Kiedyś tematyka eko-domów interesowała nielicznych; dziś do stawiania oszczędnych energetycznie budynków namawiają rządzący, a na budowę można dostać nawet do kilkuset tysięcy złotych dofinansowania. Na początek warto jednak wiedzieć, co to jest dom pasywny i jakie są zasady jego budowy. Sprawdzamy też, czy istnieją elementy budownictwa pasywnego, które można zastosować niskim kosztem w każdym domu, a także jakie materiały budowlane wykorzystuje się w tego typu obiektach.
Co to jest dom pasywny i skąd jego popularność?
Do niedawna w Polsce budowano domy, których zapotrzebowanie energetyczne wynosiło nawet 150 Wh/mkw/rok. Obecna norma WT 2021 zakłada, że nowe budynki muszą już być energooszczędne, czyli nie powinny wymagać więcej niż 70kWh/mkw/rok. W dawnym świecie chodziło wyłącznie o oszczędność kosztów ogrzewania, która była prywatną sprawą budującego. Dziś źródło ogrzewania, zużycie materiału (węgla, gazu) i jego cena, stały się kwestiami publicznymi, a nawet politycznymi. Inwestorzy coraz częściej wracają więc do opracowanej w 1988 roku przez szwedzko-niemiecki duet naukowców koncepcji domu pasywnego, w którym zapotrzebowanie energetyczne jest mniejsze niż 15kWh/mkw/rok. Ta idea zakłada, że budynek jest opracowany w taki sposób, by był odpowiednio ocieplony i nie tracił ciepła. W efekcie do uzyskania wewnątrz komfortowej temperatury potrzeba znacznie mniej energii, niż kiedyś. Spada znaczenie ogrzewania, a rachunki ulegają radykalnemu obniżeniu.
Dom pasywny – jakie wybrać materiały?
Stereotyp mówi, że domy pasywne to przaśne chatki z gliny i słomy. Tymczasem dzisiejsze budownictwo ekologiczne idzie w zupełnie innym kierunku. Wykorzystuje się nowoczesne, najbardziej zaawansowane materiały budowlane, takie jak:
- gotowy system ociepleń na wełnę – kilka warstw izolacji, które chronią dom przed wychładzaniem;
- system styropianowy jak Majster-Pol Natural – ocieplenie oparte na grubej warstwie styropianu z odpowiednią zaprawą klejową i siatką do zastosowania na mur.
- Hydroizolacja na bazie Aquafoil i dwuskładnikowych blokerów, czyli zabezpieczanie budynku od strony gruntu.
W domach pasywnych często wykorzystuje się technologię murowaną – bloczki betonowe lub pustaki ceramiczne. Ściany mają zazwyczaj kilka warstw, co wstępnie zapewnia izolację od chłodu.
Inne rozwiązania stosowane przy budowie domu pasywnego
Budowa w tej technologii nie opiera się jednak wyłącznie na zaawansowanej technologii. Poza tym można wykorzystać też tanie, a nawet zupełnie darmowe sposoby na to, by zmniejszyć energetyczny ślad budynku:
- wykorzystywanie energii słonecznej poprzez odpowiednie rozmieszczenie ścian i okien względem stron świata, ogrzewane słońcem zbiorniki na wodę itp.
- tworzenie kompaktowych brył, przez które uchodzi mniej ciepła
- wykorzystywanie naturalnych atutów krajobrazu: strumienie, skarpy, wąwozy itp.
- zastosowanie „zielonych” dachów, ścian bluszczu, drzew i naturalnych właściwości izolacyjno-ochronnych tych roślin
- Umiejętne zaprojektowanie systemu wentylacji, który odzyskuje ciepło i zapewnia wewnątrz optymalną temperaturę
Tak naprawdę wciąż pojawiają się nowe pomysły na dom pasywny wraz z rozwojem technologii i badaniami na ten temat. Często wraca się też do dawnych rozwiązań, takich jak mur pruski, młyny wodne, ścianki grzewcze czy półpiwniczki ziemne. Okazuje się, że część tych tradycyjnych koncepcji idealnie wpisuje się w założenia pasywnego budownictwa.
Dom pasywny – przepisy i dofinansowania
Temat eko-budownictwa jeszcze kilkanaście lat temu był w Polsce ignorowany; dziś to rządzący zachęcają, by stawiać takie budynki. Jeszcze kilka lat temu można było dostać kilkadziesiąt tysięcy złotych dofinansowania na dom pasywny. Dziś to już przeszłość, bo domy energooszczędne stają się standardem, a być może niedługo będzie istniał obowiązek pasywnego budownictwa. Da się jednak dostać pieniądze na niektóre elementy, z których może składać się budynek pasywny:
- program „Moje ciepło” – od 29 kwietnia 2022 roku do 31 grudnia 2026 roku można dostać 7-21 000 zł z przeznaczeniem na powietrzną lub gruntową pompę ciepła.
- Program „Mój prąd” – do 31 grudnia 2023 roku można dostać dofinansowanie w wysokości od 4 do 15,5 tys. zł na domową instalację fotowoltaiczną.
- Program “Czyste Powietrze” na docieplenie domu lub wymianę pieca na bardziej ekologiczny, pozwala przerobić dom na bardziej pasywny, otrzymując nawet do 89 000 zł.
- Ulga podatkowa – do 53 tys. złotych odliczenia od podatku kosztów termomodernizacji domu.
Jak widać, z tymi pieniędzmi można nie tylko postawić dom pasywny, ale też przerobić swój budynek tak, by był zgodny z tą ideą. Programy rządowe pozwalają zyskać dofinansowanie tych elementów, które są najdroższe: nowego pieca, pompy ciepła czy dobrych materiałów izolacyjnych.
Podsumowanie
Dom pasywny powoli z marginalnej technologii staje się czymś zwyczajnym. Już dziś nowe budynki muszą być energooszczędne, a w przyszłości być może jeszcze bardziej mainstreamowe staną się idee pasywnego budownictwa. Szczególnie, że stale poprawiają się parametry izolacyjne materiałów dostępnych w hurtowniach budowlanych, a designerzy mają coraz śmielsze pomysły na budowę tego typu obiektów.
